Overzicht:

Otosklerose

Wat is otosclerose?

Wat betekent het begrip sowieso? Oto is de Griekse benaming voor oor en met sclerose bedoelen medici in het algemeen het proces waarbij organen of weefsel hard wordt. Grof gezegd gaat het dus om een verharding in het oor. Maar we nemen dit nog iets beter onder de loep:

om de ziekte te kunnen begrijpen, moeten we eerst in grote lijnen weten hoe de geluidsoverdracht in het oor functioneert. De geluidsgolf komt eerst in aanraking met het trommelvlies. Daarna wordt het in het middenoor via de gehoorbeentjes doorgegeven aan het binnenoor. Het passeert hierbij hamer, aambeeld en stijgbeugel. Deze drie botjes moeten beweeglijk zijn om het geluid door trilling verder door te geven. Het geluid wordt door de stijgbeugel op de overgang naar het binnenoor doorgegeven. Bij otosclerose is uitgerekend deze functie aangetast. De stijgbeugel is het meest betroffen van een verbening en wordt dan onbeweeglijk. Deze onbeweeglijkheid leidt tot een gehoorverlies, want het signaal aan het slakkenhuis in het binnenoor is niet meer duidelijk genoeg.

Wat veroorzaakt de ziekte?

De oorzaken voor het ontstaan van otosclerose zijn tot op heden nog niet duidelijk. Er bestaan echter bepaalde factoren waarvan men denkt dat ze effect hebben op het ontstaan ervan.

Aan de ene kant wordt rekening gehouden met genetische omstandigheden, omdat de aandoening vaak onder verwanten voorkomt. Ook tussen mannelijke en vrouwelijke patiënten zijn verschillen te zien: vrouwen lijden twee keer zo vaak als mannen aan de aandoening. Omdat het ziektebeeld tijdens een zwangerschap in de regel ernstiger wordt, houdt men ook rekening met hormonale invloeden als mogelijke aanleidingen voor de ziekte. Last-but-not-least worden ook virussen die mazelen veroorzaken als potentiële veroorzakers van de ziekte gezien.

Actueel zijn geen maatregelen bekend die het ontstaan van een otosclerose kunnen voorkomen.

Welke symptomen doen zich voor?

De ziekte openbaart zich meestal door een toenemende doofheid, die optreedt tussen het 20ste en 50ste levensjaar. Er wordt bij 5 tot 9% van alle patiënten met gehoorverlies otosclerose vastgesteld. Bij patiënten die doof zijn doordat geluid niet goed wordt doorgegeven, wordt zelfs in 18 tot 22% van de gevallen een verbening geconstateerd. Het gehoorverlies treedt aanvankelijk meestal aan één kant, maar kan in het verdere verloop overgaan op beide oren. Vaak is de mate van de aandoening bij beide oren verschillend. Sommige patiënten beschrijven bovendien dat ze in een luidruchtige omgeving beter kunnen horen. Andere mogelijke symptomen zijn tinnitus (meestal in het bereik van de lagere tonen) en duizeligheid. Doordat de verbening gedurende een langere periode plaatsvindt, kan de otosclerose jarenlang voor het merkbaar worden van het gehoorverlies onontdekt blijven. Pijn treedt in de regel niet op.
U kunt het best een KNO-specialist raadplegen. Hoewel het onderzoek van het trommelvlies, het middenoor en de buis van Eustachius geen opvallende tekenen hoeft op te leveren, kan in zeldzame gevallen het zogenaamde teken van Schwartze als symptoom van verharding worden gediagnosticeerd. Dit teken is een rode verkleuring van de trommelvliesholte, die door het trommelvlies heen zichtbaar is.

Het is niet eenvoudig om de aandoening te diagnosticeren, maar de diagnose is mogelijk met behulp van verschillende audiometrische metingen (klankdrempel- en impedantie-audiometrie). In sommige gevallen zijn nog andere testen nodig, zoals een evenwichtstest, röntgen van de regio rond het oor of een tympanometrische cochleaire scintigrafie (TCS) om een actieve ontsteking aan te tonen.

Hoe ziet de behandeling eruit?

De otosclerose kan alleen operatief succesvol worden behandeld. De kansen op genezing zijn daarbij bijzonder hoog: bij meer dan 90% van de otosclerosepatiënten is het gehoor na de operatie verbeterd en bij ongeveer de helft verdwijnt de tinnitus. Therapieën met medicijnen hebben daarentegen tot dusver weinig succes getoond.

Vroeger werd voornamelijk de stapedectomie (stapes = stijgbeugel) uitgevoerd, waarbij de stijgbeugel en een deel van de voet van de stijgbeugel worden verwijderd. De stijgbeugel wordt vervangen door een prothese, die wordt verbonden met het aambeeld. Deze procedure noemt men stapesplastiek.

Tegenwoordig wordt vooral de stapedotomie toegepast. Bij de stapedotomie wordt alleen het bovenste deel van de stijgbeugel verwijderd – de voet blijft behouden. Met een laserstraal of een kleine naald wordt een klein gaatje in de voet gemaakt om een prothese te plaatsen. Deze procedure is heden ten dage de meest toegepaste operatie omdat er zich minder complicaties bij voordoen. In het bijzonder de laser-stapedotomie wordt als uiterst precies gewaardeerd.

De gebruikte protheses helpen hierbij, om de trillingen van de gehoorbeentjes direct door te geven aan het binnenoor. De weggenomen stijgbeugel wordt op die manier omgaan en de trillingen van de andere, nog gezonde gehoorbeentjes worden doorgegeven aan de prothese.

Een dergelijke operatieve ingreep kan onder plaatselijke verdoving of volledige narcose gebeuren. Voor meer informatie over het verloop en de risico’s van de operatie kunt u het best uw KNO-arts raadplegen.

Patiënten die slechts aan een gering gehoorverlies lijden, dienen ook een gehoorapparaat als alternatief in overweging te nemen om weer beter te kunnen horen. Het proces van de toenemende verbening wordt op die manier echter niet tegengehouden, zodat een regelmatige controle van het gehoor nodig is.

Conclusie

De verbening in het oor kan in de regel goed behandeld worden. Mocht u bij zichzelf tekenen herkennen van een afgenomen gehoor, dan kunt u het best een audicien raadplegen. Een gehoorverlies kan het gevolg van diverse aandoeningen zijn en moet daarom ook altijd worden onderzocht door een specialist.