Overview:

Positie Duizeligheid wordt gekenmerkt door terugkerende periodes van duizeligheid of vertigo (draaierigheid) en nystagmus (onwillekeurige oogbewegingen), veroorzaakt door specifieke hoofdbewegingen.

Een probleem met het evenwichtsorgaan in het binnenoor wordt vaak een vestibulaire aandoening genoemd. Dit kan duizeligheid en problemen met evenwicht veroorzaken. Van alle vestibulaire klachten in de Keel, Neus & Oor (KNO) kliniek, komt BPPV ongeveer 20 tot 30% voor. 1

Wat veroorzaakt Positie Duizeligheid (BPPV)?

BPPV ontstaat in het binnenoor wanneer kleine calciumcarbonaatkristallen, ook wel oorkristallen genoemd, losraken van hun normale positie in de utriculus.2 De utriculus is een zintuigorgaan aan de basis van elk halfcirkelvormig kanaal in het binnenoor. De utriculus speelt een belangrijke rol in ons vermogen om ons evenwicht te bewaren.
Wanneer de kristallen losraken, verplaatsen ze zich naar de met vloeistof gevulde halfcirkelvormige kanalen in je oor. Dit verstoort de normale vloeistofbeweging, wat leidt tot valse signalen die naar de hersenen worden gestuurd, wat resulteert in duizeligheid en vertigo. Vertigo geeft je een draaierig gevoel in je hoofd of een gevoel dat je uit balans bent. 

Symptomen van BPPV

Het belangrijkste symptoom van BPPV is vertigo, wat een draaisensatie of een gevoel van uit balans zijn is. Andere veelvoorkomende symptomen zijn:
  • Korte periodes van duizeligheid die enkele seconden tot enkele minuten duren.
  • Misselijkheid en braken tijdens ernstige voorvallen.
  • Verlies van evenwicht en onvastheid.
  • Wazig zicht of nystagmus (onwillekeurige oogbewegingen).
  • Licht gevoel in het hoofd of flauwvallen.
  • Gevoel van naar één kant getrokken worden.2

Hoe kom je van duizeligheid af?

Helaas kan positie duizeligheid telkens terugkomen. Weken of zelfs jaren na behandeling kun je weer last van BPPV hebben. 1 Dit kan gebeuren wanneer opnieuw een kristal losraakt en in de halfcirkelvormige kanalen van je binnenoor terechtkomt. 
Als je BPPV hebt, kunnen de kristallen elke keer dat je je hoofd in een andere positie brengt, bewegen en een duizeligheidsaanval veroorzaken. Dit kan gebeuren bij gewone dagelijkse bewegingen zoals wanneer je in bed ligt of bij het opstaan. Maar het kan ook ontstaan wanneer je je omdraait in bed, omhoog kijkt of wanneer je je voorover buigt om iets van de grond te rapen. 

Wat kun je doen tegen Goedaardige Paroxysmale Positionele Vertigo?

Om van positie duizeligheid (BPPV) of vertigo af te komen, kun je het goed laten behandelen door de KNO arts of oorarts. Hieronder volgen de stappen die je kunt ondernemen
Stap 1: Diagnose
De eerste stap is om je huisarts te raadplegen voor een nauwkeurige diagnose. Je wordt waarschijnlijk doorverwezen naar een KNO-arts of oorarts. Het diagnosticeren van BPPV omvat een grondige medische geschiedenis en een lichamelijk onderzoek, waarbij specifieke tests zoals de Dix-Hallpike-manoeuvre of de Roll-test kunnen worden uitgevoerd. 3 Hierbij zal de arts je snel van een zittende naar een liggende positie verplaatsen op een bed, waarbij je hoofd onder een hoek van 45° wordt gehouden. Het doel van deze tests is om de beweging van de losgeraakte oorkristallen binnen de halfcirkelvormige kanalen te triggeren om de karakteristieke symptomen van BPPV te reproduceren. 

Als je BPPV hebt, zul je waarschijnlijk enkele seconden duizeligheid of draaiduizeligheid ervaren wanneer je hoofd van de ene naar de andere positie wordt bewogen. De arts zal eventuele nystagmus (onwillekeurige oogbewegingen) die worden veroorzaakt door de veranderende hoofdpositie, observeren om de diagnose te bevestigen.
Stap 2: Behandeling
Als de Dix-Hallpike-test positief is voor BPPV, zal de arts waarschijnlijk direct overgaan tot behandeling met de Epley manoeuvre, terwijl je achterover ligt.5

Epley manoeuvre

Positie duizeligheid kan succesvol worden behandeld zonder medicijnen, chirurgie of speciale apparatuur, door middel van de Epley manoeuvre.5 De Epley manoeuvre is een reeks hoofd- en lichaamsbewegingen die worden uitgevoerd door een specialist. Het helpt om de oorkristallen uit het aangetaste halfcirkelvormige kanaal te begeleiden en ze terug te plaatsen in de utriculus, waar ze geen symptomen meer veroorzaken.

Thuis oefeningen voor het verminderen van BPPV

Het is belangrijk om actief te blijven en oefeningen te doen die de gezondheid van je evenwichtsorgaan bevorderen. Je KNO-arts kan mogelijk enkele evenwichtsoefeningen voorschrijven om thuis te doen. Wees voorzichtig bij zelfbehandeling, want duizeligheid en misselijkheid kunnen verergeren tijdens de beweging. Daarom wordt sterk aanbevolen om voor je veiligheid iemand bij je te hebben terwijl je de oefeningen uitvoert.

De Epley Manoeuvre voor Thuis

De Epley oefening voor thuis is vergelijkbaar met de Epley manoeuvre die je arts heeft uitgevoerd tijdens de behandeling. Het maakt uit of de Epley beweging links of rechts moet worden uitgevoerd. 

Als het probleem zich in je rechteroor bevindt: 5

  1. Begin zittend op bed met je hoofd 45º naar rechts gedraaid.
  2. Ga snel achterover liggen, waarbij je hoofd in die positie blijft, zodat je schouders op het kussen liggen en je hoofd achterover over de rand ervan hangt.
  3. Wacht 30 seconden.
  4. Draai je hoofd naar links, 45º in de achterovergeleunde positie.
  5. Wacht nog eens 30 seconden.

Als het probleem zich in je linkeroor bevindt: 4

  1. Begin rechtop zittend op de rand van je bed.
  2. Ga op je linkerzij liggen met je neus omhoog gedraaid in een hoek van 45º.
  3. Houd die positie vast tot de duizeligheid afneemt en herhaal dit aan de rechterkant.
  4. Herhaal deze beweging meerdere keren, twee keer per dag.

Wanneer je vaak duizelig bent, is het belangrijk dat je contact met je huisarts opneemt. Wanneer je wordt doorverwezen naar een KNO-arts, krijg je een nauwkeurige diagnose en een passend behandelplan. In de meeste gevallen ben je dan snel van je duizeligheid af. 

Hieronder kun je antwoorden vinden op vragen die vaak worden gesteld over Positie Duizeligheid (BPPV) en Vertigo.

Vragen & Antwoorden over Positie Duizeligheid (BPPV)

Wat zijn enkele risicofactoren voor duizeligheid veroorzaakt door het evenwichtsorgaan?
Duizeligheid veroorzaakt door problemen met het evenwichtsorgaan kan optreden als gevolg van veroudering, hoofdletsel, infecties van het binnenoor en bepaalde medische aandoeningen, zoals de Ziekte van Ménière. 2
Wat zijn vestibulaire klachten?
Vestibulaire klachten verwijzen naar problemen en symptomen die verband houden met het evenwichtsorgaan, zoals duizeligheid, draaiduizeligheid, licht gevoel in het hoofd en verlies van evenwicht.
Hoe kunnen aanvallen van positie duizeligheid worden herkend?
Aanvallen van positie duizeligheid worden vaak gekenmerkt door een plotselinge draaisensatie of een gevoel van uit balans zijn wanneer je je hoofd in een bepaalde positie beweegt, bijvoorbeeld bij het gaan liggen, opstaan of naar boven kijken. 2
Hoe wordt de diagnose van positie duizeligheid (BPPV) bevestigd?
De diagnose van positie duizeligheid wordt meestal gesteld door een gekwalificeerde zorgverlener na een grondige medische geschiedenis en een lichamelijk onderzoek, inclusief specifieke tests zoals de Dix-Hallpike-manoeuvre. 6
Hoe vaak komt positie duizeligheid voor bij ouderen?
Positie duizeligheid, waaronder BPPD, komt vaak voor bij ouderen. Het kan te maken hebben met veranderingen in het evenwichtsorgaan en andere leeftijdsgerelateerde factoren.
Wat is het verschil tussen BPPD (Benigne Paroxysmale Positie Duizeligheid) en PPPD (Persistent Perceptual Postural Dizziness)?
BPPD en PPPD zijn twee verschillende aandoeningen die duizeligheid kunnen veroorzaken. BPPD is een specifieke aandoening waarbij kristallen in het binnenoor uit balans raken en duizeligheid veroorzaken bij bepaalde hoofdbewegingen. PPPD is een aandoening waarbij duizeligheid en gevoelens van onbalans aanhouden, zelfs in rust, en het kan het gevolg zijn van meerdere factoren, waaronder angst en andere evenwichtsstoornissen. 7
Hoe kan duizeligheid veroorzaakt door het evenwichtsorgaan het dagelijks leven beïnvloeden?
Duizeligheid veroorzaakt door problemen met het evenwichtsorgaan kan leiden tot terugkerende episodes van duizeligheid en vertigo, waardoor het dagelijks leven wordt verstoord. Activiteiten zoals liggen, opstaan, buigen en omhoog kijken kunnen duizeligheid veroorzaken. 2
Kun je autorijden wanneer je last van BPPD hebt?
Positie duizeligheid kan van invloed zijn op het autorijden, vooral als aanvallen van duizeligheid plotseling optreden tijdens het rijden. Het is belangrijk om in dergelijke gevallen veilig te stoppen en te wachten tot de duizeligheid is afgenomen voordat je weer verder gaat.
Welke andere behandelingsopties zijn er voor duizeligheid veroorzaakt door het evenwichtsorgaan?
Naast de Epley manoeuvre kunnen er andere behandelingsmogelijkheden zijn, zoals vestibulaire revalidatieoefeningen en in sommige gevallen medicatie om de symptomen van duizeligheid en misselijkheid te verlichten.
Zijn er thuisoefeningen die kunnen helpen bij het verminderen van duizeligheid?
Ja, er zijn bepaalde thuisoefeningen, zoals de Brandt-Daroff-oefeningen 8 en andere vestibulaire revalidatieoefeningen, zoals de Epley manoeuvre 5, die kunnen helpen bij het verminderen van duizeligheid veroorzaakt door het evenwichtsorgaan.
Hoe vaak moet de Epley manoeuvre worden uitgevoerd?
De frequentie van de Epley manoeuvre kan variëren, afhankelijk van de ernst van de duizeligheid en hoe goed iemand reageert op de behandeling. In sommige gevallen kan één keer voldoende zijn, terwijl in andere gevallen meerdere sessies nodig kunnen zijn. 5
Wat te doen als de Epley manoeuvre niet werkt?
Als de Epley manoeuvre niet effectief is of als de symptomen blijven aanhouden, is het belangrijk om terug te gaan naar je arts voor verdere evaluatie en mogelijke alternatieve behandelingsopties.
Wat zijn de risico's en bijwerkingen van de Epley manoeuvre?
Over het algemeen is de Epley manoeuvre veilig, maar sommige mensen kunnen tijdens de procedure een tijdelijke toename van duizeligheid ervaren. 5 Het is belangrijk om de manoeuvre uit te voeren in het bijzijn van je partner, een familielid of een goede bekende.
Wat zijn de oorzaken van draaiduizeligheid bij het opstaan?
Draaiduizeligheid bij het opstaan kan worden veroorzaakt door plotselinge veranderingen in de bloeddruk, problemen met het binnenoor of andere factoren die van invloed zijn op het evenwichtsorgaan. 2
Wat te doen als je plotseling duizelig wordt tijdens het sporten?
Als je plotseling duizelig wordt tijdens het sporten, is het belangrijk om te stoppen met de activiteit en rust te nemen. Als de duizeligheid aanhoudt of zich herhaalt, raadpleeg dan een zorgverlener voor een evaluatie.
Kunnen aanvallen van duizeligheid en BPPD worden voorkomen?
Hoewel het niet altijd mogelijk is om aanvallen volledig te voorkomen, kunnen bepaalde voorzorgsmaatregelen worden genomen om het risico op duizeligheid te verminderen, zoals het vermijden van plotselinge hoofdbewegingen.
Wat is neuritis vestibularis en hoe wordt dat behandeld?
Neuritis vestibularis, ook wel vestibulaire neuritis 9 genoemd, is een aandoening waarbij ontsteking optreedt in de vestibulaire zenuw, die verantwoordelijk is voor het doorgeven van het  evenwichtsgevoel van het binnenoor naar de hersenen. Deze ontsteking kan leiden tot ernstige duizeligheid, balansproblemen, en soms ook misselijkheid en braken.

De behandeling van neuritis vestibularis richt zich meestal op het verlichten van de symptomen en het bevorderen van het herstel. Omdat neuritis vestibularis vaak vanzelf overgaat na verloop van tijd, kan de behandeling gericht zijn op het verlichten van duizeligheid en andere symptomen.

Een veelvoorkomende aanpak is het voorschrijven van medicatie om de duizeligheid en misselijkheid te verminderen, zoals medicijnen tegen vertigo. Het is ook belangrijk om rust te nemen en het evenwichtsorgaan niet verder te belasten tijdens het herstel.

In sommige gevallen kan fysiotherapie worden aanbevolen om de balans te verbeteren en te helpen bij het aanpassen aan de veranderingen in het evenwichtssysteem. Fysiotherapeuten kunnen specifieke oefeningen en technieken aanbieden om de vestibulaire functie te bevorderen en het herstel te versnellen.

Referenties:

1. De Stefano A, Dispenza F, Suarez H, Perez-Fernandez N, Manrique-Huarte R, Ban JH, et al.(2014). Een multicenter observationele studie naar de rol van comorbiditeiten bij terugkerende episodes van goedaardige paroxysmale positionele vertigo. Auris Nasus Larynx. 41:31–6. 10.1016/j.anl.2013.07.007
2. Benign Paroxysmal Positional Vertigo (BPPV)/Benigne Paroxismale Positie Duizeligheid. eraadpleegd van https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/benign-paroxysmal-positional-vertigo-bppv, op 15 mei 2023. 
3. Fife TD, et al. (2008). Praktijkrichtlijn: Behandelingen voor goedaardige paroxismale positionele vertigo (een op bewijs gebaseerd overzicht). Verslag van de Quality Standards Subcommittee of the American Academy of Neurology. Neurology, 70(22): 2067–2074.
4. Home Epley Manoeuvre Left Ear Geraadpleegd van https://www.uhs.nhs.uk/Media/UHS-website-2019/Patientinformation/Audiology/Home-Epley-manoeuvre-to-treat-BPPV-left-ear-2782-PIL.pdf, op 4 augustus 2023.
5. Home Epley Maneuver. Geraadpleegd van https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/home-epley-maneuver, op 15 mei 2023.
6. Dix Hallpike Maneuver. Geraadpleegd van
https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/24859-dix-hallpike-maneuver, op 4 augustus 2023.
7. Classification of Persistent Postural Perceptual Dizziness and Complex Cases. Geraadpleegd van https://www.audiology.org/classification-of-persistent-postural-perceptual-dizziness-and-complex-cases/, op 4 augustus 2023.
8. Brandt-Daroff oefeningen bij BPPD (draaiduizeligheid). Geraadpleegd van https://www.antoniusziekenhuis.nl/fysiotherapie/brandt-daroff-oefeningen-bij-bppd-draaiduizeligheid, op 4 augustus 2023.
9. Neuritis Vestibularis, Vestibulaire Neuritis. Geraadpleegd van https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15227-vestibular-neuritis, op 4 augustus 2023.
De informatie in dit artikel is uitsluitend voor educatieve en informatieve doeleinden. Deze informatie dient niet als vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij vragen over uw gezondheid altijd een arts of een andere zorgverlener.